Kruiden zaaien
Voordat je zomaar start met kruiden zaaien, is het goed om de achterkant van de verpakking te bekijken. Niet alle kruiden kun je het hele jaar zaaien, aangezien we te maken hebben met zaden die een bepaalde temperatuur nodig hebben om te ontkiemen. Dus bekijk goed wanneer je kruiden kan zaaien, maar ook of je de kruiden binnen moet zaaien of dat dit meteen buiten kan of misschien wel in de kas of koude bak.
Ik vind het altijd prettig om een zaaitray te gebruiken bij het opkweken. De zaailingen kun je later uit elkaar halen en los van elkaar weer in een afzonderlijk potje met potgrond uitplanten. Dit overpotten doe je bij de plantjes zodra ze ca. 4 blaadjes hebben. Merk je dat de zaailingen (de net opgekomen groene sprietjes) te dicht op elkaar groeien, dan kun je er eerder al een aantal uittrekken (uitdunnen heet dit).
Na het zaaien bedek je de zaden met een klein laagje grond. Let op dat dit bij kruiden zaaien geen hele dikke laag is, maar heel dun.
Lichtkiemers
Er zijn ook kruidenzaden die je beter niet kunt bedekken met grond, omdat deze kruiden lichtkiemers zijn. Dit houdt in dat ze ontkiemen, zodra er licht bij komt.
Kruiden lichtkiemers zijn:
- Koriander
- Dille
- Peterselie
- Basilicum
Sidenote: heb je een speciale zaaitray met kap erop en een warmtematje waarop de kweekbak kan staan, waardoor je de temperatuur heel erg kan sturen? Dan is het wel mogelijk om het hele jaar door kruiden te kweken.
TIP: achter in mijn boek ‘Floors Moestuin’, op blz. 237, staan de meest voorkomende moestuinkruiden weergegeven. Je kan hier antwoord vinden op al je vragen, zoals ‘wanneer kan je kruiden (buiten) zaaien?’, maar ook ‘wat is de kiemtemperatuur, kiemtijd en beste plek om de kruiden uit te planten?’ en of je de plantenvoeding moet geven in het seizoen.
Kruidentuin aanleggen: zomer- en winterkruiden
Als je een kruidentuin gaat aanleggen, zijn er een aantal kruiden die je elk jaar opnieuw moet zaaien. Dit zijn de echte zomerkruiden:
- Basilicum
- Dille
- Zomerdragon
- Koriander
Deze kruiden staan bij mij in potten, ze overwinteren dan binnen in de kas of in de bijkeuken. Ze sterven in de wintermaanden geheel af, waardoor deze kruiden het volgende seizoen weer opnieuw gezaaid moeten worden.
Je hebt ook winterkruiden. Dit zijn de kruiden die in de wintermaanden gewoon doorgroeien. Ze groeien dan niet hard, maar ze blijven leven:
- Tijm (blijft groen)
- Laurier (blijft groen)
- Rozemarijn (blijft groen)
- Salie (verliest zijn blad maar komt weer terug)
Sommige soorten lijken wel helemaal af te sterven, maar komen zodra het voorjaar weer begint gewoon weer boven de grond uit. Je hoeft dit deel van je kruidentuin dus maar één keer aan te leggen!
Kruiden in de juiste grond zaaien
Gebruik bij het zaaien van de kruiden altijd zaai- en stekgrond. Deze grond is luchtig en los, waardoor de kruiden de eerste weken goed de wortels kunnen ontwikkelen. Erna kun je de plantjes overpotten in biologische potgrond.
Bij het uitplanten van de planten in potten kun je het beste biologische potgrond gebruiken. Hier zit voor de komende 3 maanden voldoende voeding in. Merk je dat de groei afneemt van de planten, dan is het tijd om de planten wat voeding bij te geven. Dit kan met compost maar ook met vloeibare plantenvoeding.
Kruidenplanten kopen
Lukt het kweken van de kruiden niet? Dit kan heel goed, doordat kruiden als zaailingen gewoon soms heel erg gevoelig zijn voor bijvoorbeeld schommelingen van temperaturen. Ik zou zeggen: probeer het altijd eerst. Lukt het nou niet, of vind je het gewoon teveel gedoe? Dan kun je ook altijd kant-en-klare plantjes kopen bij de kweker of bij het tuincentrum. Hier verkopen ze in het voorjaar veel verschillende soorten en hier kun je gewoon het hele seizoen en soms wel jaren mee doen.
Uitplanten
Zijn je gezaaide kruiden goed opgekomen of heb je mooie plantjes gekocht? Dan is het tijd om ze uit te planten! Het uitplanten van de kruidenplanten is heel gemakkelijk. Maak de grond eerst los met een harkje en zorg ervoor dat de grond voedzaam en los is. Zet het plant erin, bedek met wat grond en druk voorzichtig aan. Geef erna wat water en klaar. Houd rekening met de plantafstand van de planten als je ze in de volle grond zet.
Bij het uitplanten van de kant-en-klare kleine plantjes is het wel belangrijk om eerst te bekijken hoe het plantje groeit. Het kan goed zijn dat deze zaden erg dicht op elkaar zijn gezaaid om een vol plantje te krijgen. Dit is eigenlijk voor de plant zelf helemaal niet goed. Ieder zaadje wordt in veel gevallen namelijk een aparte plant. Als deze heel erg dicht op elkaar groeien, moeten ze soms zo concurreren met elkaar dat er veel te weinig voeding overblijft voor hen allemaal, waardoor ze doodgaan.
Breek het kluitje van het plantje dus voordat je uit gaat planten voorzichtig uit elkaar en maak er gewoon meerdere plantjes van. Je zult zien dat de plantjes hierdoor een stuk groter worden en veel blijer zijn. Dit betekent uiteindelijk voor jou meer oogst.
Kruiden in de moestuin: de juiste plek
Als je kruiden in de moestuin wilt, is het belangrijk dat je je kruidentuin op de juiste plek aanlegt. Bijna alle kruiden hebben zeker 6 uur zon nodig om te groeien. Maar wist je dat je sommige kruiden ook heel goed in de schaduw uit kan planten en die het daar prima doen? Natuurlijk hebben ze wel wat zon nodig, ongeveer 3 uur op een dag. Je kan er ook voor kiezen om je kruiden in potten uit te planten, zodat je ze gedurende de dag kan verplaatsen naar de plek waar de zon staat. Geschikte schaduwkruiden zijn:
- Munt
- Citroenmelisse
- Bieslook
- Peterselie
- Oregano
- Koriander
Geschikte kruiden voor in pot
Eigenlijk kun je alle kruiden wel in een pot kweken. Het is ideaal als je een kleinere tuin hebt. Een ander voordeel is dat je de planten per stuk op de juiste plek in de tuin neer kan zetten. Ook kun je de planten in potten op deze manier in de wintermaanden gewoon in de kas neerzetten, zodat je er dan ook nog van kunt oogsten. Ik zet ook altijd de planten in potten op een plek met wat meer in de schaduw neer als het ontzettend warm wordt. Hierdoor verdampt het water minder, waardoor ik dus minder water hoef te geven. Zo zie je maar: alleen maar voordelen. Ook makkelijk is om er een druppelslang in te leggen, deze kun je al heel simpel aansluiten met een speciaal vakantie bewateringssysteem met een zonnepaneel.
Kies je ervoor om de planten in een pot uit te planten, neem dan een pot met een gat onderin en zet de pot op een lekschaal. Het beste is om de kruiden van onderaf water te geven. Hier wordt de plant sterker van, omdat de plant zelf op zoek moet gaan naar water aan de onderkant van de pot.
Kruiden combineren in de moestuin
Waar je ook rekening mee kunt houden bij het uitplanten van kruiden in de volle grond, is of de planten stoffen afgeven aan de bodem of juist overmatig opnemen. Het kan dan zijn dat als je twee soorten naast elkaar zet die niet goed samen kunnen, ze doodgaan of heel traag groeien.
Basilicum en oregano hebben beide goede stoffen die ze afgeven en elkaars groei bevorderen, plant deze dus lekker bij elkaar.
Munt en citroenmelisse kun je beter in een pot uitplanten; munt heeft ondergrondse wortelstokken waardoor het anders door de hele tuin groeit. Citroenmelisse geeft veel zaadjes bij het bloeien, waardoor het ook snel op veel plekken in de tuin terugkomt. Door ze in een pot uit te planten, kun je dit zelf een beetje in toom houden.
Tijd om te oogsten
“Snoeien is bloeien en groeien,” zeggen ze wel eens. Met andere woorden, zorg ervoor dat je de planten tijdens het groeiproces vaak snoeit. Hoe meer je snoeit, hoe voller de plant wordt. Snoei de plant nooit onder het deel waar de stam houterig begint te worden, maar zorg ervoor dat er altijd wat grond aan de plant blijft zitten waaruit hij weer kan uitlopen. Kruiden hebben de meeste smaak als de planten niet in bloei staan, dus oogst ze voordat de bloemen ontstaan. Ontstaan er wel bloemen, dan is dat natuurlijk helemaal niet erg; deze kun je van alle kruiden ook eten. Weet wel dat de bladeren van de kruiden dan een stuk kleiner zullen zijn en minder smaak zullen hebben.
TIP: kruiden snoeien doe je het beste met een schone snoeischaar, zo voorkom je schimmel. Ik vind het persoonlijk prettig om bij het knippen van mijn kruiden een schaartje met een puntje te gebruiken. Zo kun je makkelijk tussen de steeltjes en de blaadjes komen bij het oogsten. Dit is mijn echte favoriet: kruidenschaartje.
Moestuin kruiden bewaren
In de herfst zul je merken dat de groei van de planten flink afneemt. Dit is niet zo gek, want de warmte en het zonlicht worden natuurlijk ook aanzienlijk minder. Voordat sommige kruiden hun blad gaan verliezen, kun je het beste alles oogsten, zodat je ook in de wintermaanden van je moestuin kruiden kunt genieten en ze lekker kunt gebruiken bij het koken. Er zijn verschillende manieren om kruiden langer te bewaren.
Drogen
Na het oogsten kun je kruiden heel goed drogen om ze uiteindelijk te kunnen vermalen of in hun geheel te bewaren in een luchtdichte pot.
Optie 1:
Drogen in de open lucht. Maak een bundeltje van de kruiden en bind er een stukje touw om. Hang het bundeltje te drogen op een plek binnen, uit de zon. Dit kan enkele weken duren. Je weet dat het klaar is als de blaadjes broos beginnen te worden. Rist de blaadjes van de stelen af en doe ze in een potje.
Optie 2:
Je kunt de kruiden ook drogen in een voedseldroger. Droog de kruiden dan op ca. 35 graden voor een langere periode, dit varieert per kruid hoeveel uur het duurt. Basilicum: 35 graden, 14 uur. Citroenmelisse: 35 graden, 6 uur. Dille: 35 graden, 13 uur. Koriander: 70 graden, 1 uur. Laurier: 40 graden, 20 uur. Oregano: 35 graden, 8 uur. Rozemarijn: 35 graden, 12 uur. Salie: 40 graden, 14 uur. Tijm: 35 graden, 12 uur.
Invriezen
Je kunt kruiden ook invriezen. Bieslook kun je bijvoorbeeld in kleine ringetjes snijden en in een potje bewaren en invriezen. Dit geldt eigenlijk voor alle soorten kruiden die je maar kunt bedenken.
Koelkast
Dit doe je het beste met kruiden die veel vocht bevatten in de bladeren of stengels, denk aan bieslook, peterselie en basilicum. Neem een stuk keukenrol en maak dit vochtig met wat druppels water. Rol de kruiden hierin op en leg ze in de koelkast. Je kunt ze hierdoor wekenlang bewaren, ook in de zomermaanden.
Kruiden kweken
Kruiden kweken is een super manier om te beginnen met moestuinieren. Het is makkelijk, kost weinig tijd, en je bespaart geld door je eigen verse kruiden in huis te hebben. Of je nu een klein kruidentuintje aanlegt of kruiden in potten op je balkon kweekt, het heeft veel voordelen. Door te kiezen voor de juiste typen kruiden en een goed e standplaats, je plantjes goed te verzorgen, en je geoogste kruiden op de juiste manier te bewaren, kun je het hele jaar door genieten van verse kruiden. Dus, waar wacht je nog op? Begin vandaag nog met kruiden kweken!
